Nowe Komnaty Poczdam

Nowe Komnaty (Neue Kammern) Sanssouci w Poczdamie

Każdy, kto zwiedził Pałac Sanssouci wie, iż nie mógł on pomieścić zbyt dużej liczby gości. W związku z tym, król Fryderyk II podjął decyzję o przebudowie oranżerii znajdującej się na zachód od pałacu, w samodzielny pawilon gościnnych komnat.

Oranżeria została wzniesiona według projektu królewskiego architekta Georga von Knobelsdorffa w 1747 roku. Miała 110 metrów długości i 6,5 metra szerokości. Składała się z siedmiu pomieszczeń w których zimowały głównie drzewka pomarańczowe. Latem, gdy roślinność w wielkich donicach zdobiła tarasy przed Pałacem Sanssouci, a oranżeria była pusta, służyła ona królowi jako sala teatralna, bankietowa i koncertowa. Mimo późniejszej przebudowy oranżerii, do dziś zachowały się rampy służące do transportu ciężkich donic do wnętrza budynku. W latach 1771 -1775 rozpoczęła się przebudowa oranżerii w zespół sal balowych i komnat królewskich. Zadanie to powierzono Georgowi Ungerowi, jednemu z najwybitniejszych twórców fryderycjańskiego rokoka.

Nowe Komnaty mają formę wydłużonego, parterowego pawilonu. Od strony południowej (od strony parku) umieszczono 25 francuskich okien, sięgających od podłogi do sufitu. W centralnej części południowej elewacji znajduje się ryzalit (występ z lica budynku) z trzema oknami o zaokrąglonych łukach, natomiast dwa pozostałe ryzality od strony zachodniej i wschodniej posiadają po jednym oknie. Nad nimi umieszczone zostały zworniki wykonane z bloków piaskowca przez Friedricha Glume. Pozostałe okna zakończone są delikatnym łukiem i ozdobione zostały sztukaterią w postaci rocailles z kwiatami, owocami i muszlami wykonaną przez Johanna Beckera i Johanna Bohme.

Największą zmianą w fasadzie budynku było dodanie kopuły nad centralnym ryzalitem, upodobniając w ten sposób Nowe Komnaty do budynku Galerii Obrazów, znajdującej się na wschód od Pałacu Sanssouci. Zwieńczona została latarnią z rzeźbą orła walczącego z wężami. W centralnej części kopuły umieszczono kartusz, zza którego wychyla się Kronos, nad którym widnieje kula ziemska opasana wstęgą. Na wstędze dostrzec można symbole masońskie. Fryderyk II należał do masonerii od 1738 roku. Zatwierdził istnienie wolnomularstwa w Prusach specjalnymi dekretami w 1774 roku. Założył on lożę masońską w Charlottenburgu, a także lożę „Pod trzema globami” w Berlinie. Nad kartuszem widnieje rozpromienione słońce, wokół umieszczono liczne putta, a po prawej stronie dostrzec można bogini Pomonę z rogiem obfitości. Przed Nowymi Komnatami założono sad wiśniowy, gdyż to właśnie wiśnie były ulubionym owocem króla. Obecne drzewka wiśniowe posadzono zaledwie kilka lat temu.

W 1749 roku przed budynkiem, pomiędzy oknami, ustawiono 24 marmurowe posągi zakupione przez króla od włoskiego hrabiego, Francesco del Medico. . 20 rzeźb wykonanych zostało przez nieznanych włoskich rzeźbiarzy. Za względu na zły stan posągów, od 1982 roku znajdują się magazynach i z braku środków finansowych mozolnie są odnawiane. Dopiero w 2019 roku jedynie cztery z nich powróciły na swoje miejsce. Są to postacie mitologiczne: „Narcyz” i „Endymion” dłuta duńsko-holenderskiego rzeźbiarza Asmusa Frauena, „Faun” dłuta F. Adama i „Apollo z lirą” zaprojektowany przez Eduarda Stutzla. Bliższe są one jednak formie klasycystycznej niż barokowej.

Właściwa przebudowa obiektu odbyła się głównie wewnątrz. Zaaranżowano ją zgodne z zewnętrzną konstrukcją budynku. Za centralnym ryzalitem, wytyczono niemal kwadratową salę z przeznaczeniem na salę balową. W skrzydle wschodnim powstały trzy kolejne. Natomiast skrzydło zachodnie pełniło funkcję mieszkalną. Urządzono tu siedem apartamentów gościnnych w stylu fryderycjańskiego rokoko. Ozdobiono je na różne sposoby lakierowanymi, malowanymi lub inkrustowanymi meblami, oraz obrazami, które zostały zamówione przez króla specjalnie na potrzeby Nowych Komnat, a przedstawiającymi pejzaże Poczdamu.

Sala Jaspisowa

Jest największą z sal balowych, znajduje się po środku budynku, pod kopułą. Jej ściany zdobią kamienie półszlachetne, czerwony jaspis i szary śląski marmur. Ciemna czerwień jaspisowych ścian doskonale kontrastuje ze złotem konsol, na których znajdują się antyczne i współczesne popiersia. Salę wieńczy malowidło wykonane w 1774 roku przez berlińskiego malarza Johanna Christopha Frischa, przedstawiające Wenus ze swoim orszakiem. Dopełnieniem wystroju sali jest posadzka w szaro – czerwonym kolorze.

Galeria Owidiusza

To podłużna, bogato zdobiona sala koncertowa, sąsiadująca z Salą Jaspisową. Płytki z białego i zielonego marmuru tworzą na podłodze wzór rombu. Wystrój sali powstał na wzór francuskich sal lustrzanych, od południa znajdują się w niej duże okna, a naprzeciwko nich, na ścianie północnej umieszczono lustra sięgające od podłogi aż do sufitu. Swoją nazwę zawdzięcza wielkoformatowym płaskorzeźbom ściennym, które przedstawiają życie miłosne bogów w oparciu o „Metamorfozy” rzymskiego poety Owidiusza. Była to jedna z ulubionych lektur Fryderyka II. Czternaście pozłacanych płaskorzeźb wykonanych zostało w latach 1773 – 1774 przez dwóch braci z Bayreuth – Johanna Davida Räntza i Lorenza Wilhelma Räntza. Historie miłosne napisane przez Owidiusza były niezwykle popularne w XVIII – wiecznej sztuce. Płaskorzeźby umieszczone zostały wokół całej sali, między oknami, drzwiami i lustrami. Jedna z nich ukazuje Apolla nieszczęśliwie zakochanego w Dafne, córce boga rzek. Dziewczyna, składając śluby czystości, prosi ojca o pomoc, który zamienia ją w drzewo. Płaskorzeźba przedstawia moment jej przemiany. Z jej rąk wyrastają pędy laurowe, a stopy stają się korzeniami. Kolejna płaskorzeźba ukazuje zamyślonego Apolla i Klytię w formie kwiatu. Odnosi się to do historii Klythi, dawnej kochanki Apollina, która z zazdrości o jego nową wybrankę Leukotoe, doniosła o ich schadzkach ojcu dziewczyny. Ten pogrzebał swą córkę żywcem, a Klytia z tęsknoty za Apollem zamieniła się w kwiat. Niezwykle rzadko pokazywanym epizodem z „Metamorfoz” jest Apollo i Eubea. Apollo przedstawiony jest tu jako pasterz stojący naprzeciwko nimfy Eubei i grający jej na aulos, instrumencie przypominającym flet, który był niezwykle popularny w starożytnej Grecji. Kolejne reliefy nawiązują do historii: Wenus i Adonisa, Bachusa i Ariadny, Apolla i Hiacynta, Wertumnus i Pomony, Perseusza i Andromedy, Neptuna i Teofanii, Jowisza i Antiope, Jowisza i Ledy, Jowisza i Kallisto, Bachusa i Erigone oraz Jowisza i Danae.

Sala Bufetowa

Jest najmniejszą z czerech sal balowych, odbywały się w niej mniejsze, kameralne przyjęcia. Jej podłoga została wykonana z czerwonego i białego marmuru śląskiego. Na dziewiętnastu pozłacanych konsolach stało sześć japońskich waz i trzynaście porcelanowych naczyń pochodzących z Pruskiej Królewskiej Manufaktury Porcelany. Naczynia te zaginęły po II wojnie światowej. Dopiero w 1989 roku ceramistka Heidi Manthey stworzyła fajans zbliżony wyglądem do oryginału.

Niebieska Galeria

Służyła pierwotnie jako hol recepcyjny bądź poczekalnia. Swoją nazwę zawdzięcza niebieskim panelom ściennym, które stanowią doskonały kontrast dla białych marmurowych ścian i złotych ornamentów. Na niebieskich panelach znajdują się delikatne złote „żyłki” które imitują lapis lazuli, kamień półszlachetny wykorzystywany m.in. w jubilerstwie. Tu zawieszono osiemnastowieczne ozdobne świeczniki przypominające gałęzie. Wykonane zostały z pozłacanego brązu.

Skrzydło zachodnie – pokoje gościnne

Siedem pokoi gościnnych zostało komfortowo wyposażonych zgodnie z ówczesną modą. Pierwszy z pokoi posiada ściany polakierowane na zielono (podobno był to ulubiony kolor Fryderyka II). Zdobią je medaliony z portretami rzymskich cesarzy. Salon drugiego apartamentu zaskakuje swym wyglądem. Jego ściany zostały wyłożone boazerią z intarsjami, wykonaną przez braci Heinricha i Johanna Spindlerów. Stworzenie tej niezwykle misternej stolarki trwało aż cztery lata. Oprócz lokalnych gatunków drewna takich jak klon, użyto do jej wykonania drewna z lasów tropikalnych: hebanu czy morwy. . Inkrustowane kawałki drewna uległy ciemnemu przebarwieniu, częściowo z powodu krótkotrwałego zanurzenia na krawędziach w rozżarzonym piasku, co nadało inkrustacji plastyczny efekt. Oprócz naturalnych kolorów drewna uzyskano różne gradacje kolorów poprzez nałożenie wosku na powierzchnię. Detale i tekstury zostały wyryte w powierzchni drewna za pomocą gorących igieł. Przedstawia rośliny, owoce, ptaki, narzędzia myśliwskie i instrumenty muzyczne. Salon trzeciego apartamentu został wykonany na wzór drugiego apartamentu, jednak z mniej szlachetnego drewna.